بنايي ترک ها :

همان طور که قبلاً ذکر شد ، در اثر شکست ديوارهاي باربر و نشست آنها ، طاقهاي پوشش نيز نشست مي کند و در امتداد تيرهاي پوشش ، ترک هايي ايجاد مي شود . در بعضي موارد که شکست ها همراه با نشست است ، درطاق پوشش ترکهاي

فرعي به صورت مورب بوجود مي آيد. اين ترکها در اندود هاي سطحي چشمگير است . در اين صورت ترکها را بايد کاملاً باز کرد و اطراف آنها راعمق بيشتري داد تا عمل تعمير و لکه گيري با قسمتهاي قبلي کاملاً پيوند بخورد و يکپارچه شود . محل ترکها را پس از مرطوب کردن ، با گچ و خاک اصطلاحاً « تيزون » پر مي کنيم و ترکها را مي گيريم . سپس سفيد کاري آن را انجام مي دهيم .

توجه : در بعضي موارد ، ترکهاي به وجود آمده در سقف به حدي است که تعمير آنها امکانپذير نيست . در اين صورت ، اگر رنگ سقف روغني باشد ، آن را با چراغ پريموس دستي مي سوزانيم و سپس با کاردک ، رنگ هاي سوخته را از سطح کار بر مي داريم وسطح اندود رخم زده شده را سفيد کاري مي کنيم .

پيشگيري رطوبت بالا رونده:چنانچه ديوار بنا قير اندود نشده باشد ، و يا به علل گوناگون قير اندود آن معيوب اجرا شده باشد و به علت چکه کردن از لوله و يا هرعلت ديگر ، ممکن است رطوبت از سطح پي و کرسي چيني به مرور زمان به طرف بالا بکشد و سبب اشکالات اساسي و ظاهري شود. اشکالات ظاهري ممکن است سفيدک زدن ، شوره زدن ، پوسته کردن ، ورقه شدن ، کپ کردن و با طبله شدن گچکاري واندود باشد . دراين صورت ، امکان خالي شدن پاي ديوار وجود دارد که خطرناک است . از نظر بهداشتي نيزعوارض ناگواري وجود داردکه به مرور زمان پيش مي آيد . اگر پي شفته اي باشد ، در اثر رطوبت حالت خميري پيدا مي کند که به مرور زمان ، باعث نشست ساختمان نيز مي شود .

روش پيشگيري : معمولاً حد بين ملات و موزاييک را در زير ديوار قير اندود مي کنيم . براي قير اندود کردن مرحله اي ديوار ،با رعايت 100 تا 120 سانتيمتر فاصله از ديوار را شمعبندي مي کنيم و در صورت نياز به طور مطمئن تنگ مي بنديم .

خالي کردن پاي ديوار : براي اينکه قير اندود به صورت اصولي انجام شود ، به اندازه 50 تا 60 سانتيمتر پاي ديوار را به شکل يک کانال سرتاسري خالي مي کنيم . ارتفاع اين کانال به اندازه 30 سانتيمتر است .

شکافتن قسمت هاي مختلف ديوار

1-       براي اجراي قير اندود به اندازه 5 رج از ديوار مرطوب را ، حدود 120 سانتيمتر خالي مي کنيم .

2-       سه رج در ناحيه سطح زير موزاييک و 2 رج در سطح روي موزاييک را خالي مي کنيم .

3-       معمولاً يک متر از ديوار سالم را رها مي کنيم و مجدداً 5 رج ، حدود 120 سانتيمتر را خالي مي کنيم .

4-       به ترتيبي که گفته شد ، تمام جوانب ديوار را که مرطوب است ، به شکل يک در ميان مانند لانه زنبوري خالي مي کنيم .

کرسي چيني

1-       در سطوح ديوار ، خط ترازي به ارتفاع لازم درست مي کنيم و بعد از اندازه برداري کرسي چيني ، با ملات ماسه و سيمان و آجر آبخوار در سه رج با رعايت پيوند ، بنايي مي کنيم .

2-       در حفره هاي باز شده ، کرسي چيني را کاملاً همتراز يکديگر بنايي مي کنيم .

3-       پس از سه رج کرسي چيني ، اندود ماسه و سيمان را به طور صيقلي انجام مي دهيم .

بستن زير ديوار

1- بعد ازعايق کاري با قير گوني ، ملات ماسه و سيمان مي ريزيم و دورج آجر آبخواررا با رعايت پيوند و 10 سانتيمترعقب نشيني از هر طرف ، عايقکاري مرحله بعد را انجام مي دهيم .

توجه : رج انتهايي را نيز با ملات بسيار نرم و مقاوم به صورت غوطه اي انجام مي دهيم تا حالت افت و نشست در ديوار به وجود نيايد .

برداشتن نواحي مسدود ديوار

1-       به طوري که ذکر شد ، قسمت هايي از ديوار را که مسدود مانده است ، با دقت خالي مي کنيم .

2-       کرسي چيني و بعد از آن ، اندود ماسه و سيمان سپس قير اندود را با رعايت اورلپ انجام مي دهيم . در خاتمه ، دو رج انتهايي را با رجهاي قبلي قفل و بست مي کنيم و به شکل غوطه اي و کاربند کردن در سطح زير ديوار آن را کاملاً مي بنديم .

تعمير کفسازي

1-       پس از اجراي قير اندود ، کانال خالي شده را با ماکادم ، و روي آن را با سنگهاي شکسته و خرد شده پر مي کنيم .

2-       چنانچه در کفسازي ، بتون ريزي سبک اجرا شده باشد ، آن را تعمير و سپس موزاييک فرش مي کنيم .

توجه 1 : درمواردي که بلوکاژ کنار ديوار فاقد بند انبساط باشد ، درموقع تعميرو کفسازي، بند انبساط با مصالح موجود اجرا وسپس مراحل بعدي بنايي انجام مي شود .

توجه 2 : عمل اندود کاري بايد بعد از موزاييک فرش و دوغاب ريزي انجام شود . چنانچه موزاييک فرش شود ، اما دوغاب ريزي بعد از اندود گچ و خاک ديوارها انجام شود ، خطر پر شدن بندها پيش مي آيد . در اين حالت ، دوغاب نمي تواند در عمق بندها نفوذ کند و فقط به شکل سطحي است و بعد از مدت زماني ، امکان دارد طبله کند و بيرون بزند .

اجراي اندود کاري: پس ازساختن قرنيزسيماني يا نصب سنگ قرنيزو دوغاب ريزي پشت آن وهمچنين بند کشي بين سنگهاي قرنيز ، سطح ديوار را جارو و مرطوب مي کنيم و سپس گچ و خاک را به نسبت يک به يک به شکل هموار ، اما با سطحي زبره

بنايي مي کنيم .

سفيد کاري

1-       معمولاً ديوار را به ارتفاع چند سانتيمتر بالاتر از گچ کاري قديمي به طور فارسي مي تراشيم .

2-       محل گچکاري قديم و سطح اندود شده را پخ ، و با گچ آماده و کشته در دولايه سفيد کاري مي کنيم .

ابزار زني

در بعضي موارد، محل نشست سفيد کاري روي قرنيز سنگ با رعايت به اصطلاح « ابزار زني » به صورت مدور و گود درمي آيد.

پيشگيري رطوبت بالا رونده به روش سيستماتيک

در سالهاي اخير در کشورهايي مانند هلند ، انگليس ، اسپانيا و يونان ازروش پيشگيري رطوبت به طريق سيستماتيک استفاده ميشود.اين روش بسيار اصولي و با صرف هزينه مناسب است . اتلاف وقت و زحمت بسيار هم ندارد . در عايق سازي بناهاي باستاني و قديمي مانند کليساها ، کاخها ، اماکن عمومي و منازل قديمي که به طور کلي اسکلت آجري دارند ، مورد استفاده خاص قرارمي گيرد. مکانيک ساده و جالب عايق سازي در اين روش سبب شده است که طي چند سال گذشته در ايران نيز از آن بهره گيري شود .

وسايل کار : براي انجام اين کار از اره هايي با شکلهاي مختلف مدور و معمولي در ابعاد کوچک و بزرگ استفاده ميشود . نوع معمولي آن با طول 42 اينچ ، عرض 3 اينچ و ضخامت 7 ميلي متر براي برش ديوار مورد استفاده قرار مي گيرد . از نوع جديد آن نيز که تيغهدايره دارد ، استفاده فراوان مي شود .جنس اره فولاد نرم است و با کبالت ، کرم و يا تنگستن روکش مي شود . نوع مقاوم آن با کاربيد تنگستن آب داده مي شود. به طوري که ذکر شد ، جنس اين نوع فلز نرم است و روکش هاي مذکور به مقاومت آن ها کمک شاياني مي کند . اين اره ها دستگاه متحرک مکانيکي دارند و با برق و يا بنزين کار مي کنند .

نحوه اجرا

1-       اندود رجهاي پايين ديوار را به اندازه 20 سانتيمتر به طور سراسري مي تراشيم .

2-       سطح را جارو و عاري از گرد و غبار مي کنيم .

3-       رج انتهايي و يا رج دوم طوري انتخاب مي شود که برش در ضخامت آجر و در واقع وسط رج باشد ؛ يعني با استفاده از خط تراز بين ضخامت آجر خطي سرتاسري کشيده مي شود .

4-       در ديوارهاي باربر سرتاسري ، طول برش به اندازه 50 سانتيمتر و در ستون هاي منفرد ، طول برش با طول ستون باربر آجري متناسب است . برش به اندازه 20 تا 30 سانتيمتر انجام مي شود .

5-       گوشه ديوار را با قلم و چکش تا 20 سانتيمتر خالي مي کنيم .

6-       با استفاده از اره نوع کاردي که طول آن کوتاه ، حرکت آن کم و کاملاً قابل کنترل است ، عرض ديوار را با نوک اره سوراخ و آن را آماده برش طولي مي کنيم .

1-       توجه : براي اينکه تيغه اره در راستاي خط و بدون موج حرکت کند، اره را روي چهار تراش مي خوابانيم و تيغه را روي آن حرکت مي دهيم .

7-       برش را تا 50 سانتيمتر ادامه مي دهيم .

عايق کاري

1-       ديوار بريده شده با دستگاه ، با فشار هوا باد زده مي شود تا غبار حاصل از برش ديوار از محل خارج شود .

2-       آب با فشار به صورت پودر در جداره باز شده اثر مي کند و باعث خيس شدن جداره آجر بريده مي شود .

3-       از ورق هاي ايزوگام بسيار فشرده و يا مقواهايي قيري که در چند لايه فشرده شده است ، به طول 40 سانتيمتر و به عرض ديوار مي بريم .

4-       با دوغاب رقيق سيماني ، دو طرف عايق آماده شده را اندود مي کنيم .

5-       به کمک فرد ديگري دوغاب رقيق سيمان را با دستگاه ملات پاش به داخل درزمي رانيم تا دو سطح جداره به دوغاب سيمان کاملاً آغشته شود .

6-       ورق عايق را با فشار به درز مي رانيم و زير ديوار را کاملاً محکم مي کنيم .

8-       برش مجدد : پس از خودگيري مرحله اول سيمان که يک ساعت به طول مي کشد ، جهت عبور تيغه اره ، 10 سانتيمتر فاصله خالي گذاشته مي شود . سپس دوغاب اضافه را مي گيريم و مسير تيغه را باز مي کنيم .

توجه 1 : تيغه اره را بلافاصله از محل خارج مي کنيم ، مي شوييم و پس از خشک کردن لا به لاي دنده هاي آن ، براي استفاده مجدد آماده مي کنيم .

توجه 2 : مجدداً ديوار را به اندازه 40 سانتيمتر مي بريم . طول به دست آمده 50 سانتي متر مي شود ( که 40 سانتيمتر ازآن همواره عايق گذاري مي شود ) .بايد توجه داشت که عمل بريدن و اجراي عايقکاري از چهار طرف ديوارهاي فضا انجام مي شود .

عايقبندي با استفاده از ترکيبات شيميايي

1-       پس از برش دادن ديوار و گرفتن گرد آن ، جداره باز شده پشت ديوار را با صفحه اي مسدود مي کنيم . مواد شيميايي را که مانند گرد است ، به نسبت لازم با آب مخلوط مي کنيم تا به شکل دوغاب در آيد .(مخلوط در دستگاه سربسته اي که پره هاي گردنده دارد ،ساخته مي شود) .

2-       محلول به دست آمده را که « سيلي کونات » نام دارد ، از دستگاه که مانند ملات پاش و قير پاش کار مي کند ، با فشار به جداره مي رانيم . اين محلول بلافاصله با هواي محيط ترکيب و سخت و مقاوم مي شود .

3-       نوع مقاومتراين محلول را که « سيلي کونات لاتکس » نام دارد ، با ترکيبات ديگري بترتيبي که گفته شد، تهيه ميکنيم و به درون درز مي رانيم . محلول ، حالت سخت استخواني اما اسفنجي پيدا مي کند .

توجه : اين محلول ، هم به عنوان عايق رطوبتي و هم به عنوان پر کننده زير ديوارها ، بسيار سريع و مطمئن است و کاربرد فراوان دارد ؛ اما هزينه آن از هزينه اجراي دو مرحله قبل بيشتر مي شود .

علت نفوذ رطوبت به ناحيه کفخواب پشت بام

آبروي پشت بام به چند علت دچار نفوذ رطوبت مي شود که به آنها اشاره مي کنيم :

1-       نشستهاي احتمالي باعث باز شدن لايه هاي زيرين مي شود .سپس آب در آنها اثرمي کند و باعث به وجود آمدن رطوبت در ناحيهناوداني و ساير قسمتها ، بخصوص زير سقف در فضاهاي داخلي و نماهاي خارجي مي شود . اگر چنين شود ، مشکلات فراواني از جهت تعمير پيش خواهد آمد .

2-       قير اندود و آسفالت پشت بام به علت تماس با هواي آزاد ، اثرات جوي ، استفاده از سطوح پشت بام ، برف روبيها و بارانهاي شديد فرسوده مي شود. به همين علت ، آسفالت و قيراندود آن هر چند سال يک باربايد عوض شود ؛ مگرسطح آن موزاييک فرش شده باشد.

1-       وارد آوردن هرگونه ضربه به سطح پشت بام باعث شکست قير اندود مي شود ؛ بويژه زماني که هوا سرد است .استفاده از قيرهايي که درجه غلظت آن ها در نقاط مختلف متفاوت است نيز ايجاد مشکل مي کند . معمولاً در نقاط سردسير از قيرهايکه درجه غلظت بيشتري دارند ، کمتر استفاده مي شود ؛ و يا آن را با قيرهايي که درجه غلظت پايين تري دارند ، مخلوط مي کنند و بعد مورد استفاده قرار مي دهند .

3-       اجراي کف خواب گذاري در گوشه و نواحي کناري پشت بام ممکن است با اشکالاتي همراه باشد و به علت محدوديت محل ، کار عايق کاري بدرستي انجام نشود . به طور کلي ، ناودان بايد در ميان پشت بام گذاشته شود . اين روش اولاً سبب اجراي دقيق و بدون اشکال خواهد بود . ثانياً حدود 100 متر مربع کشش آب از چهار طرف ( از هر سو 5 متر ) را به وجود مي آورد .

روش ترميم قير اندود

اثررطوبت درزير طاق و بيشتردرناحيه ناودان به وجود مي آيد که محل نفوذ سوراخ را تا حدودي نشان مي دهد.با برداشتن آسفالتمحل مذکور ، سطح قير اندود را جارو مي کنيم و ناخنک هاي آن را مي گيريم و در ابعاد بيشتري از سطح قيرگوني قبلي ،درناحيه ناوداني قير مذاب را با پارو طوري پهن مي کنيم که کوچکترين منفذي وجود نداشته باشد . گوني را مي کشيم ودر محل پهن ميکنيم قير مذاب را روي گوني مي ريزيم و لايه دوم گوني را در جهت معکوس رج اول پهن مي کنيم ؛ به طوري که قير داغ از سطح چشمه هاي گوني نفوذ کند . سپس قير مذاب را بر سطح گوني جهت اندود عايق مي کشيم . به همين ترتيب، دو لايه گوني و سه لايه قير کشيده مي شود . محل کفخواب را با توپي يا مصالح ديگر مي بنديم . سطح پشت بام را با آب مي بنديم . فرداي آن روز چنانچه زير سقف چکه نکند و رطوبتي نداشته باشد ، آسفالت مي ريزيم و قسمتهاي ديگر رويه آن را ترميم مي کنيم .لازم به ذکر است ، چنانچه ترميم عايق در ناحيه کفخواب باشد ، عمل قيراندود روي کفخواب را بايد با دقت انجام داد ؛ گوني محل سوراخ آبرو را بريد ؛ سطح داخلي لوله را قيراندود کرد ؛ و گونيهاي بريده شده را به قسمتهاي درون لوله کفخواب برگرداند .

موزاييک فرش : با ملات ماسه و سيمان کاملاً سفت و کم آب که ملات با ماسه مخلوط نشود و بنا به اصول موزاييک فرش با رعايت فاصله هر موزاييک با موزاييک بعدي به اندازه 5 ميليمتر جهت نشست دوغاب ماسه و سيمان ، درزها به طور کامل وبا رعايت هر چهار رج از محور عمودي و افقي ، بند انبساط موزاييک فرش را انجام ميدهيم . بند انبساط با تخته گذاري سر و ته باريک به اندازه 5/2 سانتيمتر به وجود مي آيد . درزمان مشخص ، تخته را از درز انبساط بر مي داريم ، محل خالي را با آسفالتنرم پر ميکنيم و قدري مي کوبيم . سپس ، عمل دوغاب ريزي درزهاي موزاييک فرش را بسيار دقيق انجام مي دهيم .

توجه : اجراي بند انبساط در موزاييک فرش پشت بام سبب مي شود که در اثر « الاستيسيته » سقف ، ملات زير موزاييک نشکند و مشکلات نفوذ رطوبت در سقف پيش نيايد .

توجه مهم : روش فلنچ گذاري با نصب کلاهک وموزاييک فرش روي قيراندود با مشخصات اجرايي گفته شده ، يک اجراي بسيار اصولي است که مشکلات تعمير و يا تعمير مجدد را بکلي از بين خواهد برد .

قيراندود اطراف لوله هاي هواکش ، آب باران ، دودکش و کانال کولر

معمولاً براي پيشگيري از پوسيدگي کانال کولر و همچنين زنگ زدن لوله چدني داخل هواکش ها ، لوله آب باران و دودکش ، تا ارتفاع لازم قير اندود مي کنيم و براي محافظت آنها ، ماهيچه بتوني يا ديوار آجري به کار مي بريم .سطوح کرمو در اسکلت بتوني به عللي چند ، سطوح و يا حجم بتون ريزي سوراخ و اصطلاحاً کرمو مي شود .

کرموها بر دو نوعند :

کرموهاي سطحي : در اين حالت ، سطح بتون خلل و فرج هاي ناچيزي دارد که با بتونه مي توان آن را ترميم کرد و يا اگر خيلي ناچيز باشد ، از آن چشم پوشيد .

کرموهاي عميق : عواملي همچون ويبراسيون ، دانه بندي نادرست ، آب زياد در بتون سبب ايجاد کرموها در حجم بتون مي شود .

ترميم سطح کرمو

معمولاً سوراخهاي ايجاد شده در بتون را باز مي کنند ؛ يعني درون حفره ها به جستجو مي پردازند تا اگر درحجم و بعد از پوشش بتون حفره هاي پنهاني وجود دارد ، نمايان شود . با ميخ فولادي بلند و يا قلم تيز و باريک ، سطح درون حفره ها راخالي مي کنيم؛ طوري که بتوان بتون را در آن براحتي ترزيق و محل را ترميم کرد .

حمله سولفاتها

در مواردي ، ترکيبات سولفاته دردانه بندي که ناشي از نوع سيمان ، وجود نمکها و يا آب درياست ، باعث متخلخل شدن سطح بتون مي شوند . به طور مسلم ، اگر سولفات ها به شکل ترکيب در بتون به کار رفته باشند ، آن قسمت از بتون را اگر فاقد نيروي فشاري باشد ، به شکلي مطمئن خالي و مجدداً جهت قطعه سازه قالب بندي و بتون ريزي مي کنيم .

توجه : چنانچه حمله سولفاتها سطحي باشد ، جداره بتون متخلخل و يا ورقه ورقه مي شود که در هر دو صورت ، سطوح سوراخها را بازتر ، قسمتهاي ورقه شده را نيز از سطح جمع و سپس محل را ترميم مي کنيم .

تميز سازي ميلگردها

چنانچه اثر سولفاته شدن تا سطح ميلگردها پيشروي کند ، آنها را نيز اکسيده و دچارخوردگي مي کند . در اين حالت ، بايد سطوح ميلگردها را بتراشيم و با برس سيمي ، گرد حاصله را نيز بگيريم تا محل براي تعمير بتون آماده شود . لازم به ذکر است که باز کردن حفره ها و خارج کردن اثر سولفاتها از سطوح بتون ، غباري توليد مي کند که با جارو کردن و حتي دم زدن گرفته مي شود . پس از اطمينان کامل از تميزي محل ، سطح را مرطوب مي کنيم و عمل تعمير را انجام مي دهيم .

ترکيبات مصالح تعمير کاري

معمولاً درلکه گيري که به وسيله ريزدانه ها انجام ميشود ، از دانه هاي ماسه زير 36/2 ميليمتر استفاده ميشود. مقدار سيمان بايد با سيمان مصرف شده در اسکلت بتوني مناسب باشد . مقدار آب بتون هم بايد به اندازه 3/0 مقدار سيمان مصرفي باشد . ملاتي که جهت وصله کاري استفاده مي شود ، نبايد رقيق باشد ؛ بلکه بايد لزدار و با خاصيت چسبندگي بيشتري باشد .

بتون ساخته شده با فشار و با رعايت اصول فني به کار مي رود ؛ طوري که دقيقاً درلا به لاي حفره هاي کوچک و بزرگ و يا در لاي ميلگردها نشست کند . اين عمل را با دست و دستکش و با رعايت فشرده کردن ملات در شيارها ، حفره ها و سوراخها انجام مي دهيم . سپس با تخته ماله مي کوبيم و صاف مي کنيم .

توجه 1 : براي همسطح کردن بتون هرگزاز ماله فلزي استفاده نمي کنيم؛ زيرا صيقلي بودن سطح ترميم شده ،دوگانگي مشخصي در اسکلت بتوني به وجود مي آورد . براي شکل دادن سطح ترميم شده ، به جاي ماله از ورق يونوليت استفاده مي کنيم .دراين روش ، چشمه هاي ريزي که در سطح بتون به وجود مي آيد ، مانند چشمه هاي ريز سطوح بتون اکسپوزه قديمي خواهد شد.اگر ورق يونوليت در دسترس نبود ، مي توان از کنف استفاده کرد و سطح را مالش دوراني داد تا سوراخ هاي کوچک سوزني به وجود آيد .

توجه 2 : چنانچه سطوح بتوني داراي نمايش الياف چوبي باشد، براي اکسپوزساختن سطوح ترميمي،بعد ازراندن بتون درحفره هاتخته اي را که داراي اثر الياف باشد ، درمحل ترميم شده قرارميدهيم . با کوبيدن چکش لاستيکي برسطح آن، اثر الياف چوب را بر سطح اندود تعميري و تازه نقش مي دهيم .معمولاً تخته مذکور با سيمکشي و يا کلاف کردن نگهداري مي شود . چنانچه محل ترميم شده در زير سقف باشد ، بر سطح اندود وب